Gaszenie ognia – reakcja chemiczna

Pomoce:

  • połowa cytryny
  • soda oczyszczona
  • szklana butelka
  • lejek (lub kartka papieru)
  • balon
  • plastikowy talerzyk
  • wyciskarka do cytryn

Warunki: realizcja (doświadczenia z ogniem) tylko w obecności odpowiedzialnych dorosłych.


Reakcje między kwasem a zasadą są znane wszystkim dorosłym, tym bardziej warto pokazać co dzieje się z połączenia tych dwóch substancji.

Przedstawienie tego eksperymentu jest o tyle trudne, że jak każdy doświadczenie (lub eksperyment) chemiczny wymaga wyjaśnienia na poziomie cząsteczek. Te, natomiast są już wystarczającą abstrakcją dla dziecka. Dlatego dalsze zgłębianie zagadnienia nie ma sensu (przynajmniej w przedszkolu, czy pierwszych klasach szkoły podstawowej). Warto natomiast przedstawiać substancje chemiczne by odróżnić je znanych dziecku (tj. cukru – które kojarzy raczej jako biały proszek – a ten podobny jest do sody oczyszczonej). Celem tego typu doświadczeń jest przedstawienie bogactwa substancji z jakiej składa się świat. Świat chemii to przecież początek do świata materii…

Nim rozpoczniemy doświadczenie, dzieci powinny posmakować (na języku) substancje z jakich korzystamy. Następnie na talerzyku wysypujemy jedną łyżeczkę sody oczyszczonej i wyciskamy kilka kropli soku cytryny.

Reakcja następuje od razu…

Na podstawie tego doświadczenia możemy stwierdzić, że kwasek cytrynowy reaguje z wodorosolą (proszkiem), czego efektem jest pojawienie się piany. Jednak na tym nie koniec.


Następne doświadczenie ma uzmysłowić, że oprócz widocznej piany pojawia się gaz (dwutlenek węgla, CO2), by go pokazać wystarczy przeprowadzić to samo doświadczenie ale w zamkniętej przestrzeni – butelce.

Do butelki należy wsypać (lejek lub korytko z papieru) kilka łyżeczek sody oczyszczonej, a następnie wycisnąć sok z cytryny i po wlaniu go do wnętrza natychmiast zamknąć otwór butelki balonem.

Reakcja następuje od razu…

Oprócz piany efektowne okazało się być napęczniały balon (wcześniej można go nadmuchać, w niektórych sytuacjach – prawdopodobnie jeśli proszku i kwasu będzie dość dużo – balon może napęcznieć). Napęczniały balon świadczy o powstałym podczas reakcji gazie.


Powstałe w tej reakcji gazy (dwutlenek węgla, CO2) może działać podobne jak gaśnica, która gasi ogień. To zjawisko również można zademonstrować ponownie wywołując reakcję w butelce, jednak tym razem przykładając otwór butelki do zapalonej świeczki (podgrzewacza).

Można otrzymać dwa efekty: pierwszy z nich polega na zadymieniu – gaz powoduje, że ogień gaśnie

Drugi efekt – zgaszenie płomienia poprzez opiankowanie – wylanie powstałej piany na ogień.


By jeszcze raz pokazać, że ten ciężki gaz (CO2) rzeczywiście potrafi gasić ogień przeprowadzę kolejne doświadczenie. Tym razem świeczkę ustawię w szklance, w której dojdzie do połączę sodę i ocet. Oto co się stanie:


Kontynuacją tego eksperymentu może być bardzo barwne doświadczenie: chemiczne jojo.


Reakcję łączenia kwasu (octu) z wodorosolą (sodą oczyszczoną) można dostrzec wkładając jajko do szklanki z octem lub kwaskiem cytrynowym.


Powstały podczas doświadczenia gaz CO2 można dzieciom pokazać poprzez jego zabarwienie. Do przeprowadzenia tego doświadczenia jest potrzebny wysoki pojemnik przeźroczysty, soda oczyszczona i ocet do wytworzenia gazu oraz zapałki i świeczka-podgrzewacz.

potrzebne materiały

Po zmieszaniu octu i sody powstaje wewnątrz niewidoczny gaz. Od tej pory warto zapalać po kolei kilka zapałek oraz włożyć je do środka pojemnika. Ogień pod wpływek kontaktu z gazem traci dostęp do tlenu i gaśnie. Ze zgaszonej zapałki zaczynają ulatniać się gazy wynikające z procesu spalania drewna zapałki.

dav
wkładamy zapaloną zapałkę do pojemnika
dav
prezentacja gasnącej zapałki w pojemniku pełnym dwutlenku węgla

Część tego gazu unosi się wysoko, ale część zaczyna gromadzić się wewnątrz gazu CO2. Jeśli powtórzymy tę czynność kilkanaście razy powstanie wyraźnie widoczna chmura. Na zdjęciach można zobaczyć efekt po zapaleniu połowy zapałek z jednego pudełka. Wystarczy teraz przechylić pojemnik aby dostrzec jak niewidoczny dotychczas gaz porusza się, jak się wylewa z pojemnika (gdy go pochylimy nad świeczką) i jak rozpływa się po powierzchni stołu. Wrażenia z przeprowadzenia doświadczenia warte są poświęcenia pudełka zapałek.

dav
Efekt: widoczny obłok gazu (CO2 + smog)