Pomoce:
- 2 metrów rurki PCV średnicy ok. 3 cm
- papier ścierny lub pilnik
- kolorowe balony (kolory: zielony, pomarańczowy, czerwony, czarny, żółty, niebieski, biały, fioletowy)
- nożyczki
- linijkę
- piłka do metalu
Pomysł wykonania instrumentu muzycznego „grające rurki PCV” został zaczerpnięty ze strony: Hands-On Universe – Europe jego kopia znajduje się tutaj: [organyzrurekpcv
].
Tak wyglądają instrumenty muzyczne:
Proponowane przeze mnie rurki obejmują jedną oktawę (8 sztuk), nie ma w nich rurek odtwarzających „krzyżyki” i „bemole”. Dla wymagających (lub chcących się pobawić lub zorganizować z dziećmi kapelę) można opracować kolejne oktawy. W tym celu przedstawiam pełne opracowanie długości rurek jakie trzeba przygotować [wzoriobliczenia].
Rurki najlepiej przycinać piłką do metalu (odcinając za każdym razem tę część, która służy do łączenia rurek).
Następnie wyrównać papierem ściernym (lub pilnikiem). Na jeden z końców nałożyć przygotowany balon – odciąć zwężenie i naciągnąć na rurkę. Odcięte „zwężenie” zwinąć (będzie pełnić funkcję gumki recepturki) i nasunąć na rurkę (po to aby balon tak szybko nie spadał).
W trakcie gry czasem trzeba będzie nasuwać gumki z powrotem na rurkę lub zmieniać pękające (przy stoliczkach). Grać poprzez uderzanie palcem lub otwartą dłonią na gumkę. „Muzyk” może grać trzymając jedną lub więcej rurek jeśli udźwignie i nadąży uderzać.
Jak grać z dziećmi?
Na początku należy pokazać dzieciom jak trzymać rurkę, a także jak w nią uderzać. Następnie rozpocząć ćwiczenia od znanych dzieciom utworów (przykładowe niżej). Należy przedstawić na jakie kolory mają reagować. Muszą zapamiętać swój kolor i uderzyć w rurkę dopiero wtedy gdy dyrygent (dorosły lub w miarę ćwiczeń może być nim dziecko) wskaże jego kolor. Uderza tylko jeden raz (jeden prostokąt jedno uderzenie). Dla sprawdzenia warto poprosić dzieci aby wskazały swój kolor, gdzie znajduje się on na kartce (leży na stole, formatu a4 lub a3). Teraz warto zagrać pierwszy utwór. Dyrygent wskazuje batutą (ołówkiem lub patykiem) prostokąty jeden po drugim przechodząc do kolejnych linijek (analogicznie do czytania).
Przykład: Panie Janie (adaptacja Jan Amos Jelinek)
Z czasem tempo gry będzie szybsze i odpowiednie do utworu. Wiele prób spowoduje wzrost sprawności i dobrą zabawę a przy tym ćwiczy koncentrację, współdziałanie, koordynację i wiele innych sfer.
Gra na rurkach może być wprowadzeniem lub zakończeniem tematu o dźwięku – paradoksu – ponieważ im dłuższa rurka tym wydaje niższy dźwięk (tak się go określa) i odwrotnie krótsza rurka – wyższy dźwięk.
Uwaga im młodsze dzieci tym polecam pracować tą metodą w mniejszych grupach.
Zamieszczam przykładowe utwory własnej (i nie tylko) adaptacji. Uwaga utwory zostały zmodyfikowane, ponieważ przygotowane rurki nie grają „krzyżyków” i „bemoli” [pliki]:
Może ktoś zgadnie co to jest za utwór? Znasz mnie?
Warto również samodzielnie opracować znane dzieciom melodie jako utwory na rurki, w tym celu warto skorzystać z pomocy: nutyarurki. Jeśli opracujesz utwór podziel się nim z innymi – wyślij go, zamieszczę go na tej stronie [wyślij mail].
Starsze dzieci zamiast kolorów mogą zapamiętywać symbole (np. C4 lub h8) i grać do nut na których zapisane są one zapisane. Te jeszcze bardziej starsze mogą pracować już na nutach (jak profesjonaliści) wcześniej przyzwyczaić wzrok do odszukiwania swojej nuty (rurki).
Przedstawienie zasady działania instrumentu rurek można zademonstrować przygotowując jedną z rurek-instrument i drugą, która będzie takiej średnicy by była dokładnie wpasowała się do otworu poprzedniej (patrz zdjęcie). W tak przygotwaną rurkę należy uderzać w różnych pozycjach wysunięcia rurki wewnętrznej. Jeżeli rurki są dobrze względem siebie dopasowane wówczas dźwięki będą względnie czyste, a doświadczenie przedstawi, że jedna rurka może wydawać różne dźwięki jeśli będzie wydłużania bądź skracana.
Sprawdzone etapy nauki gry na rurkach PCV dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym
- Ustalić jakie utwory dzieci znają
- Wybrać jeden z nich, najlepiej taki, w którym potrzeba jest wiele rurek (np. Stary niedźwiedź mocno śpi, Lulajże Jezuniu)
- Zanim rozpoczniemy grę na rurkach należy wspólnie z dziećmi zaśpiewać melodię (mamy nadzieję, że w umysłach dzieci melodia tej pieśni będzie trwała do momentu, aż zagramy utwór, dlatego teraz następujący etap – zapoznania z instrumentem nie może trwać zbyt długo)
- Pokazać rurki, zademonstrować jak się na nich gra, wyjaśnić skąd wydobywa się dźwięk i jak nie należy rurek trzymać ponieważ dźwięk się tłumi (rurkę trzymamy wysoko w kierunku publiczności)
- Rozdać rurki (najlepiej dzieciom, które potrafią się na dłużej skoncentrować)
- Pokazać nuty, wyjaśnić sposób czytania nut, pokazywania kolejnych kolorów na nutach, zwrócić uwagę na rolę dyrygenta (co ja pokazuję, w jakiej kolejności i tempie)
- Zwrócenie uwagę na to aby dzieci zapamiętały „kolor rurki” (ku ścisłości – balonu), wskazanie kto pierwszy zagra (jaka rurka zagra jako pierwsza), kto jako drugi, a kto trzeci. Każde dziecko śledzi nutki w poszukiwaniu miejsc w których on sam będzie grał na nutkach
- Odegranie melodii po raz pierwszy
- Dzieci (siedzą w kole) przekazują rurki osobie po swojej lewej stronie i teraz one odrywają ten sam utwór