Żagiel

Pomoce:

  • świeczka, zapałki
  • połowa plastikowej butelki (najlepiej przeciąć ją gorącym nożem) lub pusty karton po mleku czy soku
  • kawałek folii
  • gumka recepturka
  • torebka foliowa
  • niewielkie papierowe pudełko
  • miska z wodą
  • styropian
  • resorak
  • kartki papieru
  • nożyczki
  • słomki

Pokażę wam doświadczenie. Przygotowałem świeczkę i butelkę. Butelka została wcześniej przecięta i zamiast dna ma teraz folię przymocowaną gumką (pokaz).

zdjęcie zdjęcie
Zapalę świeczkę i popatrzcie co się stanie gdy kierując otwór butelki w stronę świeczki uderzę w foliówkę. [Jeśli butelka jest zbliżona na odległość ok. 10 cm od świeczki, wystarczy jedno uderzenie w foliówkę by płomień zgasł].

[Zamiast butelki można użyć pustego kartonu po mleku czy soku. Ważne jest by pojemnik miał wolny otwór przez który wlewamy napój. Otwór ten wystarczy przyłożyć do płomienia i wystarczy delikatnie uderzyć w opakowanie – najlepiej najszerszą powierzchnię pudełka. To samo opakowanie wystarczy później przyłożyć do dziecięcej dłoni, by uczniowie mogli poczuć wylot powietrza po uderzeniu w pudełko].

zdjęcie zdjęcie
Co się stało? … Kto mi wyjaśni dlaczego? … [dzieci będą tworzyły wiele różnych domniemywań na temat przyczyn i skutków, dobrze jest gdy nauczyciel pozwoli dzieciom eksperymentować (uwaga na zapaloną świeczkę!) tzn. pytać jakie mają propozycję wyjaśnienia tego zjawiska, nauczyciel pomaga wyłuskać z wyjaśnień dziecka istotny czynnik, wypowiada go i proponuje eksperyment pogłębiający (dodatkowy), lub naprowadza dzieci by to one mogłyby same sprawdzić czy wysunięty pogląd jest prawdziwy].

Wyjaśnieniem tego zjawiska jest fakt, że podczas uderzenia w folię wprowadziłem w ruch powietrze znajdujące się w butelce, które wychodząc przez otwór zdmuchnęło świeczkę. Moje uderzenie spowodowało mały wiatr. Ten sam, którym mogę na was dmuchnąć (pokaz). Sprawdźcie teraz czy poczujecie wiatr z butelki jeśli uderzę w dno (próby). Mówimy, że jeśli powietrze się porusza to powstaje wiatr / inaczej: wiatr to powietrze które się porusza. Powietrza nie widać ani nie czuć, ale wiatr, można wyczuć jeśli jest mocny (np. podmuch z ust).

Dzieci lepiej zapamiętają eksperyment jeśli po wspólnym omówieniu chętne będą miały możliwość przeprowadzenia go samemu pod kontrolą dorosłego.


Żeby zobrazować dzieciom jak działa powietrze w tym doświadczeniu należałoby zgromadzić dym wewnątrz butelki. Można tego dokonać jeśli do butelki włożymy zapalony knot kadzidełka. Po chwili wnętrze butelki zadymi się i wówczas będzie można pokazywać jak po uderzeniu w dno butelki wychodzą z niego okrągłe kłęby dymu (należy zadbać o to, aby pokaz ten zaprezentować na czarnym tle). Kłęby te nie zostały uwiecznione na zdjęciu.

zdjęcie zdjęcie zdjęcie


Wiatr, który poznaliście może służyć też do poruszania przedmiotów. Zobaczcie, położyłem na stole otwartą torebkę foliową, powiedzcie jak się zachowa gdy w nią nadmucham (do wewnątrz)… (poruszyła się). Tak samo dzieje się z pudełkiem…

zdjęcie zdjęcie
Tak, wiatr może poruszać przedmioty jest też wykorzystywany przez różne maszyny. Na przykład statki żaglowe, mają specjalne maszty, a na nich duże żagle czyli powierzchnie w które uderza wiatr powodując, że statek się porusza. Popatrzcie…

zdjęcie
W ten sposób wiatr powoduje, że żaglowce płyną. Tak samo dzieje się z samochodami które mają żagle (pudełko naklejone taśmą klejącą). Zobaczcie…

zdjęcie


Badanie obiegu powietrza w pomieszczeniu. W pomieszczeniu również powietrze się porusza. Warto ustalić jak się ono porusza wykorzystując do tego celu świecę (wystarczy mały podgrzewacz).

Nim rozpoczeniemy badanie pokoju trzeba ustalić jaki wniosek należy wyciągnąć gdy zobaczymy wygięty płomień świecy. W tym celu najpierw poprośmy dzieci by obserwowały jak zachowuje się świeca gdy gdy na nią delikatnie podmuchamy.

zdjęcie
Gdy dzieci zrozumieją ten sposób badania kierunku wiatru możemy rozpocząć ustawianie świeczki w różnych miejscach w pomieszczeniu by ustalić skąd i w jakim kierunku wieje wiatr. Poniżej przedstawiam zdjęcia w różnych miejscach jednego pomieszczenia.

zdjęcie
w otwartych drzwiach – okazało się, że wiatr wchodzi do pomieszczenia,
zdjęcie
na podłodze przy zamkniętych drzwiach – okazało się, że płomień świecy wksazywał, że przez szparę między drzwiami a podłogą wlatywało do pomieszczenia dużo powietrza (więcej niż przy otwartych drzwiach)
zdjęcie
pod kaloryferem – wiatr wchodzi od strony pomieszczenia do kaloryfera (kaloryfer ogrzewa powietrze, a ono unosi się)
zdjęcie
na parapecie okna – powietrze wchodziło do mieszkania przez nieszczelne okna
zdjęcie
na stole – płomień świecy nie drgał – oznacza to, że po środku pokoju nie było ruchu powietrza

Po badaniu można narysować prowizoryczny schemat obiegu powietrza w pomieszczeniu.

zdjęcie
Ustalenia te mogą być wstępem do rozważań – ciepłe powietrze unosi się.

zdjęcie


Zabawa / gra. Na stole (bez obrusu) należy nakleić kilka przeszkód (za pomocą taśmy klejącej). Następnie za pomocą słomek (do napojów) dmuchając w małe papierowe (na zdjęciu – czerwone) żagle należy przejść przez labirynt.

zdjęcie zdjęcie zdjęcie