Źródło: Jak pomagać dziecku w poznawaniu świata, WSiP, 1992, s. 184-186
Zdaniem wielu psychologów myślenie przyczynowo-skutkowe pojawia się już w wieku przedszkolnym, choć nie u wszystkich dzieci występuje w tym samym czasie. Już w trzecim roku życia dziecko przewiduje skutki działań i interesuje się przyczynami. W czwartym roku życia potrafi ujmować zależności przyczynowo-skutkowe, jeśli dostępne są bezpośredniej obserwacji. Od piątego roku życia uzasadnia swoje sądy i próbuje dowodzić swoich racji. Prace D.B. Elkonina, J.P. Galpierina, A.A. Liblińskiej czy A.A. Wiengiera wykazują, że umiejętność wykrywania związków przyczynowych zależy nie tylko od intelektualnych sprawności dziecka, ale również od rodzaju zjawiska i występujących w nim zależności oraz od sposobu zaznajamiania się dziecka z nimi. Zwykle zjawiska nieznane, odległe od doświadczeń dziecka prowokują do udzielania wyjaśnień magicznych, irracjonalnych, zaś zjawiska znane dziecku z życia codziennego są interpretowane przez nie w sposób racjonalny.
W badaniach nad myśleniem przyczynowo skutkowym dzieci w wieku przedszkolnym A.A. Biengier (1975) ustalił następujące kierunki rozwoju:
- od dostrzegania zewnętrznych przyczyn zjawisk do ujmowania przyczyn wewnętrznych,
- od globalnego ujmowania przyczyny do analitycznego jej wyjaśnienia,
- od wyodrębniania jednostkowych przyczyn zjawisk do odkrywania prawd, które nimi rządzą.
Z kolei L. Keleman (1968) na podstawie badań uczniów w wieku 6-14 lat ustalił następujące poziomy operowania związkami przyczynowi:
- podaje przyczyny nierealne co ma związek z animizmem, artyficjalizmem i myśleniem magicznym
- podaje przyczyny realne albo niepozostające w związku przyczynowym z wyjaśnianym zjawiskiem (rura z wodą pęka w ziemie dlatego, że uległa stłuczeniu przez wiatr),
- podaje przyczyny faktyczne pozostające w związku przyczynowym z danym zjawiskiem, ale nie istotne (liście opadają z drzew bo wieje wiatr),
- podaje istotne przyczyny dalsze i ogólne, ale nie specyficzne (np. liście opadają bo jest zimno),
- podaje przyczyny specyficzne, ale nie odwołuje się do ogólnych prawd służących rozumieniu związków przyczynowych (np. liście opadają bo drzewa nie pobierają wody i pożywienia z gleby),
- wyjaśnia przyczyny w odniesieniu do ogólnego prawa,
- wyjaśnia przyczyny na podstawie większej liczby praw.