Zajęcia „na NIE”

Bezpieczeństwo jest zagadnieniem wyjątkowo trudnym do realizowania wśród dzieci. Wiele nauczycieli organizuje zajęcia, które można określić jako „zajęcia na NIE”. Wychodzą z założenia, że trzeba dzieciom pokazać to czego nie można robić, to co jest dla nich zabronione. Tymczasem już to sformułowanie przynosi sprzeczność, aby ją wyjaśnić trzeba odwołać się do dziecięcego sposobu gromadzenia doświadczeń. Dzieci uczą się „świata” poprzez różne formy aktywności począwszy od działania przez zmysły (tj. oglądanie) aż po werbalną komunikację. Zmysły stanowią ich naturalny „filtr” poznawczy. Aby „wygrać” z innymi rozpraszającym bodźcami nauczyciel musi wzmacniać „swoją” informację, którą chce przekazać. Musi ona być zatem mocniejsza, wyraźniejsza od pozostałych, musi być również angażująca większą ilość zmysłów. Powróćmy do tematu bezpieczeństwa. Ogólnie proponuje się, by pogadankę wśród przedszkolaków „upiększyć” (czytaj: wzmocnić informację) poprzez pokazywanie obrazków, na których widać niebezpieczne zachowania. Taka organizacja zajęć, która oparta jest tylko na słownym omówieniu obrazków (szczególnie bez wyraźnego znaku – tak nie wolno postępować, np. zgniecenia obrazka i wyrzucenia do kosza) stanowi raczej informację „o nowym, ciekawym pomyśle do wykonania”. Podczas „zajęć na NIE” nauczyciel często pomija obrazy, na których dzieci zachowują się prawidłowo. Omawianie są tylko niewłaściwe zachowania, które łatwiej „pozostają w głowie” małego dziecka niż wzorce prawidłowe. Jeśli już planujemy „zajęć na NIE” i wykorzystujemy zdjęcia „jak nie wolno postępować” to zakończenie zajęć powinno obejmować mocno uwypukloną informację – właściwego wzorca zachowania. Musi być on tak uwypuklony by przyćmił poprzednie informacje (z pewnością słowo tu nie wystarczy). Tutaj pojawia się problem pojemności uwagi. Dlatego też problemy bezpieczeństwa powinny być kształtowane podczas praktycznych zajęć, kiedy dorosły może wytłumaczyć na przedmiotach niebezpieczeństwo, a jednocześnie pokazać dziecku jak jemu przeciwdziałać. Podstawą do nabywania wiedzy dzieci zapewniającej im świadome działanie (a zatem bezpieczeństwo), będzie podstawowa znajomość właściwości materiałów tj. drewna, metalu czy plastiku. Wśród właściwości materiałów możemy pokazać – jak reagują na ogień (drewno się spala, metal nagrzewa a plastik topi). To może być punkt wyjścia na temat do omówienia jak ogień jest może stać się niebezpieczny dla ciała człowieka.