Jelinek Jan Amos (2022)
Drogi i bezdroża kształtowania wiedzy astronomicznej u dzieci od czasów Jana Amosa Komeńskiego do czasów dzisiejszych
Warszawa, Wydawnictwo Naukowe Semper
Liczba stron: 235
ISBN 978-83-7507-321-8
Informacje o książce
Książka jest uporządkowanym zestawem pomysłów na nauczanie astronomii u dzieci, idei, które kształtowały się w edukacji przez ostatnich 380 lat.
Nauczyciele przedszkola i wczesnej edukacji, psycholodzy zainteresowani rozwojem poznawczym dzieci oraz popularyzatorzy nauki wśród młodzieży znajdą tu atrakcyjne sposoby wyjaśniania zjawisk astronomicznych, stosowane w czasach, gdy nie było dostępu do komputera i internetu. Na przykład:
- jak wyjaśnić, że Ziemia jest kulą, choć na co dzień wydaje się płaska;
- jak objaśnić, że Ziemia porusza się wokół Słońca, skoro na co dzień widać to inaczej;
- jak wyjaśnić, że Ziemia jest kulą, choć na co dzień wydaje się płaska;
Historyk zainteresowany procesem edukacji znajdzie tu opis ewolucji poglądów na nauczanie astronomii małych dzieci. Przyjęty w publikacji układ prowadzi czytelnika od momentu, w którym dostrzeżono konieczność mówienia dzieciom o obiektach i zjawiskach astronomicznych, poprzez okres intensywnego tworzenia skutecznych metod nauczania, aż do chwili obecnej, kiedy edukacja astronomiczna staje się marginalizowana. Czytelnik zauważy paradoks, że jeszcze 120 lat temu mówiono dzieciom więcej na temat obiektów i zjawisk astronomicznych, niż ma to miejsce dzisiaj – mimo współczesnych osiągnięć w dziedzinie astronomii i podboju kosmosu.
Spis treści
Wstęp. Do kogo adresowana jest ta książka i co zawierają jej rozdziały. Krótko o stosowanej metodzie analizy źródeł historiografii edukacji astronomicznej i kryteriach wyboru tekstów źródłowych
1. Co współcześnie wiadomo o dziecięcych możliwościach oraz kłopotach w poznawaniu zjawisk i obiektów astronomicznych. Także o pilnej potrzebie wprowadzania zmian w edukacji astronomicznej dzieci przedszkolnych i uczniów klas początkowych.
2. Jan Amos Komeński. Rodząca się idea powszechnego nauczania, zalecane sposoby przybliżania dzieciom wiedzy o obiektach i zjawiskach astronomicznych
3. Jean-Jacques Rousseau i Henryk Pestalozzi. Kształtowanie się europejskich poglądów o wdrażaniu dzieci do wiedzy o obiektach i zjawiskach astronomicznych.
4. O działalności oświatowej Pijarów, którzy mimo dowodów na heliocentryczny model Układu Słonecznego zalecają poznawanie modelu Ptolemeusza.
5. Michał Jan Hube, Jan Śniadecki, Antoni Magier i Józef Ignacy Kraszewski. Propozycje poprawy jakości edukacji astronomicznej pod wpływem działalności Komisji Edukacji Narodowej
6. Józef Anzelm Żuliński, August Jeske i Maksymilian Heilpern. O tym, jak nauczanie astronomii zajmuje główne miejsce w koncepcjach i metodach nauczania.
7. Rudolf Steiner i Maria Montessori, czyli o symbolicznym nauczaniu astronomii w edukacji dzieci.
8. Wacław Nałkowski, Piotr Hrabyk i Ludomir Sawicki, Michał Mścisz, Bohdan Dyakowski, Stanisław Pawłowski. O tym, jak geografowie przyjęli, po czym porzucili nauczanie astronomii w szkołach i jakie są tego konsekwencje.
9. Edukacja astronomiczna od zakończenia II wojny światowej do 1990 roku, czyli o skutkach odebrania geografom nauczania przyrody i eksperymentowania z nauczaniem astronomii w kształceniu dzieci.
10. Edukacja astronomiczna dzieci od 1990 do 2020 roku. Konsekwencje stopniowego przekazywania nauczycielom odpowiedzialności za dobór treści kształcenia astronomicznego przez Ministerstwo Edukacji Narodowej. Także o oddolnych inicjatywach wspierania edukacji astronomicznej spowodowanych skrajnie niskim poziomem kształcenia.
11. O szkodliwości zaniechania realizacji ważnych treści astronomicznych w kształceniu dzieci przedszkolnych i uczniów klas początkowych. Krótko o działaniach naprawczych, w tym o dobrych praktykach nauczania astronomii zawartych w koncepcjach edukacyjnych pedagogów od czasów Jana Amosa Komeńskiego po czasy dzisiejsze
Bibliografia.
Netografia.
Informacje o książce na stronie Wydawnictwa Naukowego Semper
Link do zakupu wersji e-book
Link do zakupu wersji papierowej (p-book)
Zobacz inne pozycje artykułów i rozdziałach w monografii, które dotyczą podobnej problematyki:
Jelinek J.A. (2020) Dziecięca astronomia. Intuicje i zarysy pojęć astronomicznych: mity, wyniki badań i wnioski pedagogiczne. Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej
Jelinek J.A., Children’s Astronomy. Shape of the earth, location of people on earth and the day/night cycle according to polish children between 5 and 8 years of age, Review of Science, Mathematics and ICT Education, 2(13)/2019. Pełny tekst tutaj.
Jelinek J.A. Dziecięca astronomia. Jak starsze przedszkolaki i młodsi uczniowie wyjaśniają kształt Ziemi i jej miejsce w kosmosie (wykład inauguracyjny), Leszczyński Notatnik Akademicki 65/2019 (18), s. 14-16.
Jelinek J.A. Dziecięca astronomia. Dominujące modele umysłowe kształtu Ziemi, lokalizacji ludzi na Ziemi i zjawiska dnia i nocy u dzieci od 5 do 10 roku życia, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 3/2018, s. 22-29.
Publikacja ukazała się w marcu 2019 z datą na 2018 rok.
Jelinek J.A. (2019), Mała astronomia. Wyobrażenia Układu Słonecznego u dzieci 5-letnich, Horyzonty dziecięcych znaczeń. Granice – rozpoznania – perspektywy, Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, s. 93-108.
Jelinek J.A., Elementy edukacji astronomicznej z uwzględnieniem zjawisk pogodowych w kształceniu sześciolatków (wkładka), Bliżej Przedszkola, nr 7-8.202-203/2018, s. 197-202.
Jelinek J.A. (2017), Dziecięca astronomia. Rozumienie dziecięcych wyjaśnień jako punkt wyjścia do organizowania dydaktyki. W: Kategorie (nie)obecne w edukacji, red. Agnieszka Domagała-Kręcioch, Bożena Majeranek, Kraków: Impuls, s. 153-176.
Jelinek J.A., Teorie wyjaśniające zjawiska astronomiczne u dzieci i dorosłych, w: Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 2016/1, s. 45-52 (wydanie polskojęzyczne).
Jelinek J.A., Konstruowanie reprezentacji astronomicznych u dzieci. Wnioski dla praktyki pedagogicznej, w: Ruch Pedagogiczny 1/2016, s. 73-81 (wydanie anglojęzyczne)
Jelinek J.A., Dziecięca astronomia. Jak dzieci rozumieją swoje miejsce na Ziemi, kształt Ziemi i jej miejsce w przestrzeni kosmicznej, Bliżej Przedszkola, 7-8/2016 (166-167), s. 78-82.