Pomoce:
- balony
- materiał w postaci bluzki, swetra, szalika, szmatki (np. wełna, bawełna)
- kartki (format kwadratu)
- nożyczki
- plastelina
- plastikowe słomki
- kawałki papieru
- grzebień
Uwaga zjawisku elektrostatyki przeszkadza wilgotność (woda), dlatego najlepiej tego typu doświadczenia (tylko) wychodzą gdy poziom wilgotności powietrza jest niski. Dlatego warto przeprowadzić te eksperymenty np. w ciepły, słoneczny dzień.
Pokażę wam coś (pocieram balon o materiał i „przyklejam” do ściany).
Jak myślicie jak to się możliwe. Może to czary? … Opowiedzcie co zrobiłem zanim „powiesiłem” balon na ścianie? … Tak potarłem go o bluzkę. Ale czy uważacie, że to wystarczy aby „powiesić” balon na ścianie? … Sprawdźcie może te balony są inne od tych które znacie? … Żeby to sprawdzić, ktoś z was napompuje balon i zrobi to samo co ja, czyli potrze balon o materiał i „zawiesi” go na ścianie… Udało się (niekiedy potrzebna będzie pomoc dorosłego w „zawieszeniu” balonu), a więc to nie specjalne balony, oznacza to, że sens ukryty jest w pocieraniu o materiał.
Przyjrzyjmy się samemu „pocieraniu”. Potrę balon o materiał raz jeszcze, a wy dotkniecie balon sprawdzimy czy coś poczujecie … [balon może zaiskrzyć, nie musi]. Sprawdzimy czy zamiast pocierania o materiał mogę pocierać na przykład o… włosy. … [dzieci mogą zaobserwować jak włosy zaczynają „wstawać” choć my możemy udawać, że tego nie widzimy i dopiero przy wskazówkach dzieci poruszamy temat].
Co się stało z moimi włosami? … Dlaczego to się stało? … Tak balon spowodował, że włosy na głowie się wyprostowały, ale dlaczego, jak myślicie? … Wytłumaczę – przez pocieranie spowodowałem, że materiał się naelektryzował – pojawił się tam prąd, który przyciąga się lub odpycha podobnie jak w magnesach. Tylko, że tutaj nie potrzeba magnesów. Popatrzcie, zbliżę balon do włosów a one prostują się, oddalam a kilka z nich opada. Sami spróbujcie …
Balon potrafi również podnieść kawałki papieru.
Zbudujemy teraz urządzenie (każde z dzieci osobno), które pomoże zrozumieć to zjawisko. Na początku przygotujemy wskaźnik.
Wskaźnik postawimy na słomce, a drugą pocieramy o materiał (ok. minuty lub dłużej) i przysuwamy do kartki papieru.
Opowiedzcie co się stało … Tak, czerwona strzałka obraca się dlatego, że przysuwacie z niej inaczej naładowaną słomkę. To tak jakby na kartce były same plusy (+) a na słomce minusy (-), one razem się przyciągają.
Naelektryzowany grzebień potrafi zmienić kierunek płynącej wody.
