Badania

Na tej stronie znajdziesz informacje na temat przeprowadzonych badań oraz tych aktualnie prowadzonych, a także odnośniki do publikacji, w których opisane zostały wyniki tych badań.


2022

Realizacja projektu wdrożeniowego: Nowosądecki Projekt Edukacji Astronomicznej (NPEA). Inicjatorem projektu jest Zbigniew Konieczek. Realizatorem projektu jest Fundacja NEWAG. Projekt jest realizowany na mocy porozumienia z Akademią Pedagogiki Specjalnej w Warszawie (porozumienie podpisane we wrześniu 2022 roku) oraz pod patronatem Politechniki Krakowskiej. Do moich zadań projektowych należą: prowadzenie szkoleń dla nauczycieli biorących udział w innowacji, wspieranie nauczycieli realizacją zajęć wśród dzieci, hospitowanie zajęć prowadzonych przez nauczycieli, realizowanie sprawdzianów wiadomości oraz prowadzenie diagnozy uzdolnień technicznych wśród dzieci.

Relacja z realizacji projektu: wywiad i relacja wideo (You Tube): https://youtu.be/kwy2AFAfx3U

Projekt badawczy własny pt. Kompetencja dzieci przedszkolnych w zakresie budowania z klocków nieczepnych. Projekt finansowany ze środków Akademii Pedagogiki Specjalnej (nr BNS 12/23-P). Projekt rozliczony (2023).


2021

Projekt badawczy własny pt. „Dziecięca meteorologia. Modele kompetencji starszych przedszkolaków i młodszych uczniów w zakresie zjawisk atmosferycznych”. Projekt finansowany ze środków Akademii Pedagogiki Specjalnej (nr BNS 7/21-P). Wstępna realizacja projektu 2.2020 – 1.2021, jednak ze względu na panującą pandemię COVID-19 termin realizacji projektu został przesunięty na rok 2021. Pełniona funkcja: kierownik projektu.

Uczestniczenie w projekcie wdrożeniowym Nowosądecki Projekt Edukacyjny. Program edukacji matematycznej. Inicjatorem projektu jest Zbigniew Konieczek. Organizatorem jest Fundacja NEWAG, Wydział Oświaty i Wychowania Miasta Nowy Sącz. Kierownikiem realizacji prof. E. Gruszczyk-Kolczyńska, współrealizatorami są: dr M. Wenderlich, dr hab. J.A. Jelinek. Pełniona rola jest prowadzenie wraz z dr M. Wenderlich badań nad rozpoznaniem dzieci uzdolnionych matematycznie biorących udział w projekcie edukacyjnym oraz ustalanie przyrosty wiedzy i umiejętności w zakresie matematyki wśród tych dzieci.


2020

Realizacja projektu wdrożeniowego: Nowosądecki Projekt Edukacji Technicznej (NPET). Inicjatorem projektu jest Zbigniew Konieczek. Projekt jest realizowany dzięki wsparciu Fundacji NEWAG. Projekt realizowany jest we współpracy z Wydziałem Edukacji i Wychowania Miasta Nowy Sącz, na mocy porozumienia z Akademią Pedagogiki Specjalnej w Warszawie (porozumienie podpisane w maju 2020 roku) oraz pod patronatem Politechniki Krakowskiej. Do moich zadań projektowych należą: prowadzenie szkoleń dla nauczycieli biorących udział w innowacji, wspieranie nauczycieli realizacją zajęć wśród dzieci, hospitowanie zajęć prowadzonych przez nauczycieli, realizowanie sprawdzianów wiadomości oraz prowadzenie diagnozy uzdolnień technicznych wśród dzieci. Poniżej przedstawiam artykuły, w których przedstawiłem fragmenty wyników badań:

Relacja w prasie (Dobry Tygodnik Sądecki, DTS24)

Projekt badawczy własny pt. „Dziecięca astronomia. Badania podłużne wśród dzieci z klas I-III”. Badania podłużne realizowane w latach 2018 – 2020 były realizowane w wśród tych samych dzieci. Projekt finansowany ze środków Akademii Pedagogiki Specjalnej (BNS 37/2020). Pełniona funkcja: kierownik projektu.


2019

Projekt badawczy własny pt. „Dziecięca geologia. Modele umysłowe starszych przedszkolaków i młodszych uczniów w zakresie budowy wewnętrznej Ziemi i zjawisk w niej zachodzących”. Projekt finansowany ze środków Akademii Pedagogiki Specjalnej (BSTP 5/19-I). Data realizacji grantu  2.2019 – 1.2020. Pełniona funkcja: kierownik projektu.
>> Narzędzie badawcze – Test reprezentacji budowy wewnętrznej Ziemi dla dzieci


2018

Realizacja projektu badawczego pt. „Dziecięca astronomia. Skuteczność tutoringu rówieśniczego”. Projekt finansowany ze środków Akademii Pedagogiki Specjalnej (nr: BSTP 15/18-I). Data realizacji grantu: 9.3.2018 – 30.4.2019. Pełniona funkcja: kierownik projektu.

Realizacja projektu badawczego pt. „Dziecięca astronomia. Jak starsze przedszkolaki i mali uczniowie wyjaśniają kształt Ziemi, miejsce Ziemi w kosmosie oraz zjawisko dni i nocy”. Projekt przyznany w ramach I edycji projektu grantowego Miniatura, Narodowego Centrum Nauki. Numer rejestracyjny: 2017/01/X/HS6/01980. Data przyznania grantu: 31.1.2018. Data realizacji: 11.2.2018-10.2.2019. Pełniona funkcja: kierownik projektu.


2017

Realizacja wychowania technicznego w opinii nauczycieli wychowania przedszkolnego. Projekt realizowany w ramach partnerstwa Akademii Pedagogiki Specjalnej i The New Answer. Badanie prowadzone w formie ankiety internetowej przeznaczonej dla uczestników kursu e-learningowego „Skuteczne wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci wraz z edukacją matematyczną i techniczną w przedszkolu”. Respondenci: 2475 nauczyciele wychowania przedszkolnego.

Jak dzieci poznają zjawiska fizyczne korzystając z programu multimedialnego, numer projektu badawczego: BSTP 5/17-I. Projekt finansowany ze środków Akademii Pedagogiki Specjalnej. Pełniona funkcja: kierownik projektu.  Projekt rozliczony.


2016

Temperatura a ubranie dzieci przez dorosłych. Ludzie dorośli stojąc przed wyborem ubrań posługują się oceną temperatury. Jednak ta ocena wynika z wielu lat doświadczeń. Ocena ta jest subiektywna i związana z obserwacją innych osób już chodzących na dworze (po polu), subiektywnym odczuciu komfortu oraz czynnikach sytuacyjnych (np. podczas choroby może odczuwać niższą temperaturę i wówczas ubieramy się nieco cieplej). Niemniej jednak decyzja o ubieraniu się zapada w wyniku oceny temperatury. Tymczasem od dzieci w przedszkolu wymaga się umiejętności dostosowania ubrania do panującej na dworze temperatury (patrz: podstawa programowa). Jest to związane z kształtowaniem umiejętności dbania o własne bezpieczeństwo. Temperatura jako zjawisko jest jednak dla dzieci przedszkolnych zbyt abstrakcyjne i często oceniają pogodę na podstawie widocznych wskaźników tj. podmuch wiatru, opad deszczu czy obecności słońca na niebie. Wydaje się, że można połączyć oba cele i skonstruować na podstawie uśrednionych wypowiedzi dorosłych arkusz z pomocą którego dzieci w prosty sposób będą mogły ustalać w co mają się ubrać.

  • Jelinek J.A. (2018), Elementy edukacji astronomicznej z uwzględnieniem zjawisk pogodowych w kształceniu sześciolatków (wkładka), Bliżej Przedszkola, nr 7-8.202-203/2018, s. 197-202.

Ocena środka ciężkości. Sprawdzian wiadomości przeprowadzony wśród studentów kierunku pedagogika przedszkola i wczesnoszkolna

Test poziomu wody. Sprawdzian orientacji w zakresie poziomu wody w szklance przeprowadzony wśród studentów kierunku wychowanie przedszkolne z edukacją wczesnoszkolną.

Cykl doprowadzania wody do budynku w rysunkach dzieci 6-letnich. Stan informacji zawarty w rysunkach dzieci sześcioletnich z wizyty w przedszkolnej piwnicy i doświadczeń dotyczących wodociągu. Publikacje prezentujące wyniki badań:

Dziecięca astronomia. Modele kompetencji astronomicznych starszych przedszkolaków i młodszych uczniów w zakresie kształtu Ziemi, jej miejsca w kosmosie oraz zjawiska dni i nocy”. Numer grantu BSTP 4/16-I, finansowany ze środków Akademii Pedagogiki Specjalnej. Przykładowe wywiady z dziećmi. Pełniona funkcja: kierownik projektu.  Publikacja prezentująca wyniki badań:


2015

Przekonania studentów odnośnie zjawisk astronomicznych. Sprawdzian przeprowadzony wśród studentów kierunku wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna – przyszłych nauczycieli. Publikacje prezentujące wyniki badań:

Nauka jazdy na rowerze – sukces rodziców i dziecka. Badania połączone z kampanią.

Przekonania studentów kierunku wychowanie przedszkolne i edukacja wczesnoszkolna odnośnie zjawisk z zakresu mechaniki i astronomii”. Badaniami objęto 100 studentów. Badanie przeprowadzono w formie sprawdzianu wiadomości.


2014

Stan wiedzy studentów ostatniego roku wychowania przedszkolnego i edukacji wczesnoszkolnej dotyczący znajomości obiektów przyrodniczych. Badanie przeprowadzone wśród 70 studentów miały na celu ustalenie poziomu wiedzy z jaką studenci przychodzą na zajęcia z zakresu edukacji przyrodniczej. Podczas zajęć na studiach wykładowca ma na celu przybliżenie dzieciom metod przybliżania dzieci do przyrody. Żeby to zrobić musi on bazować na wiedzy, którą studenci opanwali w trakcie pobytu w liceum, gimnazjum czy szkole podstawowej. Jeśli wiedza studentów jest niska, wykładowca musi zmobilizować studentów do nadgonienia braków. Wyniki opublikowane w:

  • Jelinek J.A. (2018), Edukacja przyrodnicza sześciolatków. Możliwości i ograniczenia poznawcze dzieci odnośnie poznawania przyrody, treści kształcenia oraz propozycje zajęć z wychowania przyrodniczego (wkładka), Bliżej Przedszkola, nr 6.201/2018, s. 191-196.
  • Jelinek J.A. (2014), Jakość nauczania przyrody. Wiedza przyrodnicza studentów jako wyznacznik jakości kształcenia w przedszkolu i edukacji wczesnoszkolnej, w: Forum Akademickim, 12/2014, s. 54-56.

Model wentylatora jako próba wyjaśnienia zasady działania urządzeń, w których konstrukcji znajduje się wentylator (lub jemu podobne urządzenia). Badanie przeprowadzone wśród 6-latków przynosi istotne wnioski dla praktyki edukacyjnej. Wskazuje dla przykładu, że dzieci potrzebują specjalnych czynności które będą miały na celu wyjaśnienie znaczenia skręconych łopat wirnika wentylatora względem kierunku przepływu wiatru.

Kąciki przyrodnicze w warszawskich przedszkolach. Cel: analiza kącików przyrodniczych w 24 salach warszawskich przedszkolach. Metoda badawcza: obserwacja topograficzna, ankieta i wywiad w przedszkolach „ćwiczebnych”. Respondentami byli nauczyciele praktycy. Ankietę przeprowadzali studenci specjalności wychowanie przedszkolne Akademii Pedagogiki Specjalnej (po przeszkoleniu). Wyniki badań opublikowane w:

Jak dzieci uczą się czytać podczas korzystania z komputerowego programu multimedialnego”. Badanie procesu uczenia się umiejętności czytania podczas korzystania z programu edukacyjnego do nauki czytania („Klik uczy czytać”). Numer grantu BSTP 11/14-I finansowanie z Akademii Pedagogiki Specjalnej. Wyniki badań opublikowane w:

  • Jelinek J.A., Skuteczność edukacyjna multimedialnych programów do nauki czytania, w: Dobre praktyki w edukacji w kontekście integralnego rozwoju dzieci, młodzieży i dorosłych, B. Muchacka, M. Such-Pyrgiel, D. Łażewskiej (red.), Józefów, Wydawnictwo WSGE, 2016, s. 149-170.
  • Jelinek J.A., Badanie skuteczności programu komputerowego do nauki czytania, w: Nauczyciel wczesnej edukacji kreatorem środowiska edukacyjnego dziecka, E. Płóciennik, D. Radzikowskiej (red.), Łódź, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 75-83.

2013

Paradoks włącznika w konstruowanych przez dzieci prostych obwodach zamkniętych Obserwacje poczynione podczas zajęć wśród dzieci 6-letnich. Jest to część druga badań na ten temat. Przedstawiam etapy zajęć, które prowadzą dzieci do zbudowania obwodu z zastosowaniem paradoksalnej funkcji włącznika. W badaniach tych przedstawiam także rysunki dzieci, jakie wykonały po zajęciach mając na stole model zbudowanej wcześniej latarki (żarówka, włącznik, bateria, kable).

Dziecięca astronomia. Światowe badania naukowe dotyczące dziecięcych przekonań na temat zjawisk astronomicznych sięgają lat 80 XX wieku. Prekursorem tych badań jest Stella Vosniadou, która w oparciu o badania przeprowadzone na dzieciach amerykańskich wyznaczyła m.in. sześć modeli mentalnych dotyczących kształtu Ziemi. Kontynuatorzy tych badań stwierdzili, że modele te (z małymi wyjątkami) są widoczne również w przekonaniach dzieci z innych kręgów kulturowych (np. wśród dzieci indyjskich czy filipińskich). Szereg badań, które wykorzystywały metody badań Vosniadou doprowadziły do stwierdzenia, że już dzieci 5-letnie są prezentują naukowy pogląd dotyczący zjawisk astronomicznych. Nie byłoby w tym nic dziwnego, gdyby nie fakt, że w Polsce edukację astronomiczną w szkole prowadzi się formalnie dopiero w klasie IV. Badania tutaj zaprezentowane są pierwszym etapem do ustalenia zagadnień jakie należy poruszać z dziećmi podczas zajęć z zakresu astronomii. Wyniki badań są niesamowite jeśli uzmysłowimy sobie jak w wyjaśnieniach dzieci przejawiają się wyjaśnienia dorosłych i sprzeczne z nimi własne dziecka. Pamiętajmy bowiem, że prawa fizyki na Ziemi są inne niż te, które dotyczą kosmosu.

Jak dzieci uczą się matematyki korzystając z komputerowych programów multimedialnych, numer grantu: BW 3/10-III. Projekt finansowany ze środków Akademii Pedagogiki Specjalnej. Badania opublikowane w:


2012

Przedstawianie elektrycznego obwodu zamkniętego na rysunkach dzieci 7-letnich, po przeprowadzonych zajęciach, na których uczniowie budowali obwód elektrycznych.


2011

Paradoks włącznika w konstruowanych przez dzieci prostych obwodach zamkniętych (fragment:) Problem pojawił się dość przypadkowo gdy jedna z grup dzieci 5-letnich podczas zajęć o elektryczności, odkryła zupełnie inne (niewłaściwe?) zastosowanie włącznika.

Jak dzieci i dorośli przedstawiają na kolorowych rysunkach powietrze po oglądaniu eksperymentu Bernouliego. Eksperyment miał na celu ustalenie jaka jest różnica między reakcjami dorosłych i dzieci podczas pokazu tego samego eksperymentu.

Sposób przedstawiania na rysunkach modeli studni i oczyszczalni przez dzieci 5-letnie, po zajęciach pt. „woda w kranie” (woda pochodzi z gruntu).

Teoretyczna analiza treści zawartych w animowanych bajkach, pod kątem zdobywania przez dzieci doświadczeń z zakresu praw fizyk.

Przedstawianie studni, oczyszczalni oraz rurociągu na rysunkach dzieci 5-letnich, po zajęciach na temat „skąd się bierze woda w kranie” (woda pochodzi z rzeki).

Przedstawianie betoniarki i wysięgnika na rysunkach dzieci 5-letnich, po wycieczce, podczas której dzieci spędziły tylko kilka minut nad ich obserwowaniem pracy maszyn budowlanych.

Schemat rysowania zwierząt w rysunkach. S. Szuman badał schematy w rysunkach dziecięcych (więcej: Sztuka dziecka, 1990). W jego rozumieniu schemat zawiera informacje jakie posiada dziecko nt przedmiotów, miejsc lub zjawisk. Oznacza to, że w rysunkach możemy szukać co wiedzą dzieci o otaczającym świecie. Tym razem rysunki dotyczą: psa, konia i kozy – można wśród nich dostrzec podobieństwa schematu.


2010

Stan informacji zawarty w rysunkach dzieci pięcioletnich na temat schematu połączeń obwodu zamkniętego. Badania opublikowane w:

Użycie modelu przedmiotu jako środka do poszerzenia wiedzy dzieci o urządzeniu. Analiza stanu wiedzy dzieci zawarta w rysunkach na przykładzie odkurzacza. Organizowanie zajęć w przedszkolu polegające na pracy na rzecz ogólnego dobra (sprzątanie). Analiza zachowania (obserwacja).


2009

Stan informacji zawarty w rysunkach dzieci dzieci przedszkolnych na temat roweru, samochodu, koparki oraz placu budowy.

Graficzny schemat rysowania urządzeń w pracach 32 dzieci przedszkolnych w wieku 5 i 6 lat (nt. roweru, samochodu, koparki