Ptaki – karmienie

Obserwacja – najlepszy sposób poznania ptaków – jest najłatwiejsza, gdy stworzymy warunki by zwierzęta te poczuły się dobrze w naszym otoczeniu. By to zrobić należy poznać potrzeby ptaków i starać się zaspokoić to czego one potrzebują. Oto niektóre z nich:

  • Pierwszą zasadą jest zapewnienie ptakom poczucia bezpieczeństwa – ptaki są bardzo bojaźliwe i żeby nie odleciały za szybko nie wolno ich straszyć. To oznacza, że nie wolno zbyt szybko biegać gdy już przylecą, (często oznacza to, że trzeba stać nieruchomo). Do obserwacji przydatne są zatem:
    • notatniki (kartki w kratkę i „czyste”),
    • podkładki usztywniające (ułatwiają rysowanie),
    • ołówki na sznurkach przyczepione do podkładek (by je nie zgubić),
    • lornetki i lupy
    • pożywienie dla zwierząt, które chcemy obserwować,

Profesjonalni przyrodnicy przygotowują różnego rodzaju kryjówki, z których swobodnie mogą obserwować i robić zdjęcia. Proste wersje kryjówek, których najlepiej używać w lesie to siatki maskujące, które można rozwiesić jako płachty między drzewami. W ten sposób kilkoro dzieci może obserwować życie zwierząt i choć ten typ obserwacji dostarcza wielu emocjonujących momentów to jednak wymaga ogromnej cierpliwości. Dla dzieci przedszkolnych ta forma obserwacji jest niemożliwa jednak jej namiastkę można dzieciom zaoferować by poczuły się „jak prawdziwy przyrodnik”.

  • Ptaki przylecą gdy będą czegoś szukały – zazwyczaj szukają jedzenia, więc gdy przygotujemy ich przysmaki możemy być pewni, że głodne ptaki przylecą (uwaga na pory karmienia – patrz: dzień ptaka). Trzeba też pamiętać, że ptaki łatwiej znajdą jedzenie gdy nie będą musiały go szukać, w tym celu buduje się karmniki. Najlepszy będzie zadaszony, jednak przedstawiam najprostszy – „siateczkowy”.
  • Dokarmianie ma ogromne znaczenie szczególnie gdy panują duże mrozy, gdy trudno ptakom znaleźć pożywienie pośród śniegu. Dlatego na początek warto sprawdzić jakie nasiona będą najlepiej smakować tutejszym ptakom. W tym celu warto przygotować kilka gatunków nasion, wysypać je do różnych pojemników i wystawić w bezpieczne dla ptaków miejsce (mało uczęszczane). Ciekawym miejscem będzie miejsce – kilka metrów od okna (wówczas aktywne przy oknie dzieci nie będą płoszyć ptaków.

     Na podstawie obserwacji ustaliłem, że gołębie jakie przylatywały najchętniej wyjadały ziarna: siemię lnianego, sorgo i rzepaku (w tej kolejności wyjadały nasiona z pojemników). Oprócz wymienionych do wyboru miały również: słonecznik niełuskany, jęczmień i soczewicę.Jeśli rezygnujemy z eksperymentu warto nastawić się na mieszankę nasion:

    • słonecznik, (rozdrobniona) dynia – sikorka, wróbel, zięba, gil, grubodziób, dzwoniec, szczygieł,
    • słonina, łój, smalec (niesolone) – sikorka, dzięcioł, kowalik
    • orzechy (rozdrobnione) – sikorka, dzięcioł, kowalik
    • jabłka (pokrojone), rodzynki, jarzębina, dzika róża – kos, kwiczoł,
    • płatki owsiane lub jęczmienne, otręby

      Nie należy jednak pożywienia przekazywać od tak, trzeba przestrzegać niektórych zasad:

    • nie podawaj żywności solonej ani zepsutej,
    • dokładaj pokarm rano i wieczorem (nie dawaj na raz za dużo, dozuj pokarm),
    • karm ptaki jedynie w okresie wielkich chłodów,
    • chroń pokarm przed deszczem,
    • jeśli już zaczniesz karmić to nie przestawaj (w okresie ciężkiej zimy), gdyż przyzwyczajone ptaki stają się uzależnione od Twojego pokarmu.
  • Ptaki szukają miejsca na budowę swego gniazda (mieszkania). By im to ułatwić buduje się budki lęgowe. Dzięki niej będzie można obserwować życie ptaka w jego domu. Uwaga, niewolno zaglądać do budek lęgowych gdyż może to spowodować odrzucenie przez dorosłych ptaków ich młodych! [Instrukcja budowy budki lęgowe zawiera materiał, który w sklepie z drewnem można swobodnie kupić, a który stolarz lub jeden z rodziców dzieci może zbić w całość – budka lęgowa]. Atutem zakładania budek lęgowych (i nie niszczenia już istniejących) jest sama pożyteczność ptaków, które zabijają komary i inne owady.

Ciekawe propozycje budowy budek lęgowych dla ptaków znaleźć można na stronie. Jest to o tyle ciekawe źródło informacji, że przedstawia różnorodność budek w zależności od gatunku ptaka.

  • Latem ptaki lubią chłodzić swoje pióra, dlatego też warto budować dla nich basen (szczególnie w miesiącach czerwiec – sierpień). Jest to nic innego jak talerzyk, płytka miska, spodeczek czy podstawka do doniczki napełniona wodą i przytwierdzona tak by koty i psy nie miały do niej dostępu. Ptaki takie jak wróble będą miały możliwość ochłodzić się i napić jeśli systematycznie będziemy dolewali tam wody.

Gdy zapewnimy ptakom spokojne miejsce można rozpocząć poznawanie ich życia. W tym celu warto dokonywać codziennych obserwacji. Obserwacji można dokonywać różnymi metodami: metodą próbek czasowych (np. co godzinę), czy po prostu metodą luźnej obserwacji (od czasu do czasu). Wyniki obserwacji „zza szyby” sali warto notować na arkuszach papieru. W tym celu dzieci przedszkolne mogą rysować zachowania ptaków (tj. pojenie, kąpiel itp.). Dorośli mogą fotografować ich zachowania. Natomiast starsze dzieci – szkolne – mogą dodatkowo opisywać ich zachowania w „notatnikach przyrodniczych”.

Nim dzieci okażą swoje prace z obserwacji powinny mieć możliwość przerysowania swoich notatek, w tym celu służyć pomoca może ilustracja (na zdjęciach sikorka bogatka).

Rysowanie ptaków nie jest rzeczą łatwą. Dzieci mają najwięcej trudności w ustaleniu faktycznych kolorów opierzenia ptaków (te bywają wyjątkowo kolorowe) w dodaktu problem polega na połączeniu kolorystyki kilku kredek (na zajęciach sikorka ma skrzydła „ni to szare, ni to zielone).


Warto zaproponować dzieciom zrobienie „zgłodniałego ptaka” z origami.