ZWIERZĘTA
HODOWLA W WARUNKACH PRZEDSZKOLNYCH I SZKOLNYCH
Hodowla to planowa opieka nad wzrostem lub rozwojem zwierząt lub roślin.
Warunki prowadzenia hodowli. Trzeba pamiętać, że nie każda hodowla jest właściwa. Dla przykładu:
- nie wolno hodować zwierząt bez wyraźnego celu badawczego
- zabronione jest przetrzymywanie zwierząt rzadkich (nie tylko chronionych)
- niewłaściwe jest gromadzenie dużej liczby okazów
- jeśli chodzi o okazy krotko terminowe to należy je po zakończeniu badań wypuścić do naturalnego środowiska
Dżdżownice
Warunki, w których można dobyć okazy. Dżdżownice można łatwo zdobyć przegrzebując kompost lub obracając zbutwiałe pnie drzew, kamienie polne lub przegrzebując ziemię w doniczkach.
Warunki prowadzenia hodowli. Dżdżownicę można przetrzymywać w pojemnikach o pojemności 5 litrów. Taka powierzchnia zapewni im swobodne poruszanie się. Pojemnik należy do połowy zapełnić żyzną ziemią kompostową.
Na powierzchni należy wysypać sporą ilość zwiędłych liści, a następnie ponownie przysypać je warstwą ziemi. Taką warstwę przyciska się kamieniami lub deską. Ziemi nie wolno często rozkopywać by nie zakłócać spokoju zwierząt. Powierzchnię należy zraszać wodą o temperaturze pokojowej (woda musi być wcześniej odstana), a także uzupełniać pożywienie – dosypywać liści jeżeli stwierdzimy duży ich ubytek. Nie należy również dostarczać zbyt dużej ilości wody – wskaźnikiem który pokazuje jaka ilość jest zbyt duża jest zachowanie dżdżownic, które wychodzą na powierzchnię (tj. podczas deszczu).
Dżdżownice, podobnie jak inne zwierzęta żyjące w ziemi, lubią ciemno. Dlatego też pojemnik, w którym przebywają powinien być przysłaniany materiałem. Dla celów dydaktycznych dobrym do obserwowania najlepszy wydaje się być szklany pojemnik, ale może wystarczyć duży pojemnik na wodę (5 litrowy z odciętym „dachem”). Nie może być on szczelnie zamknięty, ani wystawiony na działanie silnych promieni słonecznych (by nie było za gorąco). Optymalnymi warunkami w których można hodować dżdżownice jest zapewnienie im odpowiedniej wilgoci oraz temperatury pokojowej (ok. 16-20 stopni Celsjusza).
W sprzyjających warunkach – w okresie od maja do czerwca – można znaleźć w ziemi jaja w kokonach kształtu cytryny (długości ok. 0,5 cm), po kilku tygodniach będzie można zauważyć małe osobniki
Na co zwracać uwagę podczas obserwacji. Oprócz wyglądu (pierścieniowatego kształtu ciała) szczególnie interesujące jest zachowanie: sposób, poruszania się, reagowania na bodźce (np. dotknięcie dłoni), termiczne.
Pomysły na eksperymenty. By lepiej poznać życie dżdżownic warto przeprowadzić proste doświadczenia, np. wysypać różne warstwy ziemi do pojemnika (o różnym stopniu wilgotności) i obserwować wpłynie to na zachowanie zwierząt.
Bielik kapustnik – motyl
Warunki prowadzenia hodowli. Bielik kapustnik dwa razy do roku wydaje na świat nowe pokolenie: (1) pierwsze wiosną – to właśnie ono wylęga się po długiej zimie. Składa jaja na roślinach krzyżowych (tj. rzepak, tasznik). (2) drugie w oresie letnio-jesiennym (sierpień-wrzesień). Składa jaja m.in. na kapuście. Jaja składane są grupami, na dolnej stronie liści. Młode gąsienice wylęgają się po 8-12 dniach. Ich wydobywanie się z osłonej jajowych trwa ok. 10 godzin. Po 4 krotnym zrzucaniu naskórka trwającej od 24 do 39 godzin następuje przepoczwarzanie się, które trwa 2 dni. Tak więc, do trzech tygodni, od znalezienia jajeczek będzie można oglądać dojrzałego w pełni rozwiniętego motyla.
Pojemnik w jakim będziemy hodować motyla powinien być zrobiony z gęstej siatki, która zapewni, że zwierzęta nie wydostaną się z klatki. W pojemniku powinien być ustawiony słoik z wodą i wkładamy do niego 2-3 liście kapusty ze złożonymi jajami motyla. Należy je umieścić w taki sposób, aby nie zostały one zamoczone i nie spleśniały. Można też do pojemnika wpuścić kilka motyli (samic) bielika, które w takich warunkach mogą złożyć tam jaja. Motyle te należy podkarmiać wodą z cukrem, a po zniesieniu jaj usunąć je z pomieszczenia.
Po tygodniu przygotowujemy się do obserwacji wylęgu gąsienic. Z pojemnika usuwamy zwiędnięte liście kapusty, a na ich miejsce – na papierze kładziemy młode, świeże liście kapusty. Liście powinny być suche, ponieważ mokre liście sprzyjają pleśni. Utrzymujemy temperaturę 18-22 stopni Celsjusza. Po wylęgnięciu dokarmiamy je systematycznie, usuwamy odpadki oraz odchody gromadzące się na papierze. Liniejących i przepoczwarzających się owadów nie należy dotykać, ani tym bardziej pomagać im zrzucić chitynowy naskórek. Przygotowując się do przepoczwarzenia owady przyczepiają się do drewnianych elementów, tj. gałązek, kawałków drewna; jeśli więc pojemnik nie został z tego materiału zrobiony warto włożyć do niego gałązki czy kawałki drewna. Najlepiej, będzie jeśli pojemnik zostanie na ten czas przyniesiony do chłodniejszego pomieszczenia (w domu może to być: strych lub widna piwnica). W marcu lub na początku kwietnia umieszczamy hodowlę na poprzednim miejscu i obserwujemy wylęg motyli, który następuje zwykle w rannych godzinach. W pierwszej chwili skrzydła motyla są pomięte i wiotkie, jednak sinieją z każdą chwilą. Dorosłe osobniki należy karmić kroplą wody z cukrem umieszczonym na deseczce, w pobliżu odpoczynku owadów.
Na co zwracać uwagę podczas obserwacji. Hodowla bielika kapustnika wymaga kilkumiesięcznych starań. Podczas obserwacji przepoczwarzenia warto dokonywać dokumentacji zdjęciowej.
Kijanki żaby
Warunki, w których można dobyć okazy. Wraz z wodą z kałuży należy zebrać kilka skrzeków.
Warunki prowadzenia hodowli. Szklany pojemnik (np. duży słoik, akwarium) należy wypełnić wodą stawową (lub deszczową), do której wrzucamy nieco glonów nitkowych i planktonu – stanowią one pokarm dla skrzeku. Po 5 dniach po wyjściu z osłonek jajowych kijanki dokarmiamy drobno utartym żółtkiem, liśćmi pokrzywy i sproszkowanym mlekiem. Odrobinę tak przygotowanego pożywienia posypujemy na powierzchnię wody w słoiku (zbyt duże ilości pokarmu gniją, a taką wodę należy bezwzględnie wymienić). Starsze kijanki karmimy rozwielitkami, oczlikami lub drobno posiekanymi rurecznikami. Zbyt duża liczba kijanek nie jest wskazana, dlatego też należy co pewien czas odławiać kilka osobników i wypuszczać je do naturalnych zbiorników. W celu prześledzenia ostaniach praz rozwojowych należy przygotować pojemnik do połowy wypełniony wodą, a do połowy ziemią (lądem).