Zegar słoneczny

Pomoce:

  • kartka papieru
  • słomka
  • doniczka z ziemią lub kartka papieru z dziurkaczem
  • kartka papieru
  • kątomierz
  • flamaster
  • kompas
  • kubeczek plastikowy
  • nożyczki
  • taśma klejąca
  • kartka papieru formatu A5

Najprostszym zegarem słonecznym może być początkowo (polecam dla dzieci przedszkolnych) wbicie kija w ziemię i obserwację czasowe – jak zmienia się cień w godzinnych odstępach czasu (+ zaznaczanie tych zmian). Wracając następnego dnia można zauważyć w podobnych odstępach czasu cień jest w tym samym miejscu (za wyjątkiem dnia, w którym przestawialiśmy godziny na zegarze). To może być wprowadzeniem do rozmowy na temat upływającego czasu i sposobu jego mierzenia.

Poniżej przedstawiam kilka pomysłów na stworzenie zegara słonecznego.


Zegar kubeczkowy. Na kartce formatu A5 należy wyciąć wąski otwór.

Na kartkę należy nakleić (za pomocą taśmy klejącej) połowę plastikowego kubeczka. Tak przygotowany zegar słoneczny należy wystawić na światło słoneczne (najlepiej południowe okno). Mierząc odległości zegarem należy zaznaczyć godziny.


Zegar poziomy. Budując poziomy zegar słoneczny należy ustawić odpowiedni kąt dla wskaźnika (gnomu). Kąt zależny szerokości geograficznej na jakiej ma się znajdować zegar słoneczny.

Oto szerokości geograficzne dla niektórych miast Polski (dane przybliżone):

  • Gdańsk – 54 stopnie
  • Toruń – 53 stopnie
  • Warszawa – 52 stopnie
  • Łódź, Lublin, Wrocław – 51 stopni
  • Kraków, Rzeszów – 50 stopni

Ustawianie kąta może mieć znaczenie gdy chcemy później odczytywać z niego faktyczną godzinę (tj. z dziećmi szkolnymi)

Wśród dzieci przedszkolnych wystarczyć może wbicie gnomu „na oko”. Trzeba jednak pamiętać by wskaźnik był skierowany na północ (nota bene – w ten sposób powinien wskazywać okolice gwiazy północnej).

Zegar słoneczny wykonać można na kartce papieru (przedziurawionej dziurkaczem – otwór pasujący do słomki)…

Teraz wystarczy przygotować tarczę zegara – w tym celu można posłużyć się gotową, lub (najlepiej) wykonać ją samemu, zaznaczając flamastrem na kartce co godzinę pozycję cienia gnomu. Wśród dzieci przedszkolnych zamiast / obok posługiwania się numerami godzin warto namalować charakterystyczne czynności dnia codziennego (np. obiad, zabawka, wycieczka, zabawa ruchowa itd), będzie to dla dzieci bardziej czytelne.


Zegar doniczkowy. Podobny zegar można wykonać w doniczce napełnionej ziemią.


Oprócz zegarów słonecznych poziomych są również pionowe. Innymi typami zegarów – pierwotnymi sposobami mierzenia czasu są: zegary świecowe, wodne, wahadłowe i wiele innych.