Urządzenia

Każdy z nas chce zrozumieć co się dookoła niego dzieje. Chce się czuć komfortowo w swoim otoczeniu. Jednak dopiero zrozumienie zasad panujących w otoczeniu zapewnia poczucie bezpieczeństwa. Tak jest też gdy mówimy o działaniu urządzeń (np. dzwonka do drzwi, ekspresu do kawy, termosu) i skomplikowanych maszyn (tj. samochodu czy koparki). Dzieci na ogół obserwują te przedmioty w swoim otoczeniu, widzą jak posługują się nimi dorośli i naśladują ich. Naciskają przyciski by zobaczyć jaki dają efekt. To naturalny sposób gromadzenia przez nich informacji. Niestety eksperymentowanie metodą prób i błędów może być niebezpieczne.

Wiele małych dzieci przejawia strach gdy w ich otoczeniu działa maszyna, które wydają głośne dźwięki i są zbyt „ruchliwe” (np. stare pralki, odkurzacze, czy suszarki). Nie wnikając w podłoże emocjonalne takich obaw trzeba powiedzieć, że ich strach jest związany również z niskim stanem wiedzy na temat urządzeń.

Sposób w jaki nauczyciele i rodzice mogą przybliżyć dzieciom świat urządzeń wymaga ustalenia konkretnych celów. Na początku istotne jest oswojenie dzieci ze skomplikowanymi maszynami, jakie występują w ich otoczeniu (w tym celu warto rozpocząć od „prostych maszyn” oto ich przykłady w encyklopediach z roku 1728 i 1888).

1728m
Maszyny proste w Encyklopedii z 1728 r.
1888
Maszyny proste w Encyklopedii z 1888 r.

Dalej, wspólne wykorzystanie ich do pracy, w której aktywnie uczestniczą dzieci. Mogą je dotknąć i wykonać nimi część pracy. W końcu to przygotowanie dzieci do samodzielnego, bezpiecznego i mądrego korzystania z urządzeń.

Przebywanie dzieci w miejscu, gdzie pracuje odkurzacz, żelazko, czy chodzenie na spacery w okolice, gdzie pracują maszyny budowlane (np. w miejsca gdzie powstają domy) pozwala dzieciom obserwować je z daleka – oswajać się z nimi. Wspólna praca dorosłego z dzieckiem umożliwi mu bezpieczny kontakt z urządzeniem. Również uprzejmość pracowników budowy może zaowocować zwiedzeniem wnętrza maszyny przez dzieci. Istotne jest dokonywanie napraw, czy rozkręcenia obudowy by pokazać jak wygląda wnętrze urządzenia. Można przy tym omawiać procesy jakie zachodzą wewnątrz urządzeń (pomocne mogą okazać się eksperymenty i rysunki w książkach). Rozwijające jest także wykorzystanie zabawek, którymi dzieci mogą się bawić, naśladując pracę prawdziwych urządzeń i maszyn.

Niżej przedstawiam pomysły na skonstruowanie modeli (i nie tylko), które mogą przybliżyć dzieciom formę ich pracy. Należy pamiętać, że samo skonstruowanie modelu nie wystarcza. Trzeba porównać jego pracę i funkcję z prawdziwym urządzeniem. Jeśli nie dysponujemy prawdziwym urządzeniem warto posłużyć się modelem-zabawką lub fotografią urządzenia.


Mapa atrakcji technicznych do zwiedzenia razem z dziećmi.


Więcej na ten temat napisałem w książce, artykułach na łamach czasopism (więcej: moje publikacje) oraz wielu rozdziałach monografii, oto przykładowe:

  • Jelinek J.A., Dziecko konstruktorem. Rozwijanie zadatków uzdolnień technicznych u dzieci przedszkolnych i uczniów klasach I-III, Wydawnictwo CEBP, Kraków, 2018.
  • Jelinek J.A., Budowanie ustrukturalizowanej wiedzy technicznej u dzieci przedszkolnych i szkolnych, w: Małe dziecko – dużo pomysłów. Wybrane obszary wspomagania rozwoju dziecka, red. R. Piotrowicz, M. Walkiewicz-Krutak, Warszawa, Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2016, s. 271-293.
  • Jelinek J.A., Wspomaganie rozwoju umysłowego dzieci przez zabawy konstrukcyjne i budzenie zainteresowań technicznych, w: Obszary wychowania przedszkolnego – najnowsze ustalenia teoretyczne i praktyczne, A. Mikler-Chwastek ( red.), Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej, 2014. s. 183-201.
  • Jelinek J.A., Edukacja techniczna starszych przedszkolaków w domu i w przedszkolu, w: Starsze przedszkolaki. Jak skutecznie je wychować i kształcić w przedszkolu i w domu, red. E. Gruszczyk-Kolczyńska, Kraków: Wydawnictwo CEBP, 2014, s. 257-275.