Pomoce:
- szklana butelka
- kostki lodu
- gorąca woda (wrzątek)
- lejek
- podkładka (na wszelki wypadek gdyby pękło szkło)
- pojemnik plastikową
- torebka foliowa (przeźroczysta)
- kamień
- klipsy (metalowe – czarne)
- kubeczek
Mgła powstaje między innymi wówczas gdy temperatura powietrza jest wyższa od temperatury ziemi. Wtedy woda zgromadzona w ziemi ogrzewa się i ulatuje w postaci pary wodnej. Większe jej zagęszczenie przypomina chmurę.
Do stworzenia sztucznej mgły wcale nie potrzeba wymyślnych przedmiotów. Trzeba natomiast tworzyć takie warunki, w których „spotkają się” dwie masy powietrza o skrajnie różnych temperaturach.
Tego typu warunki stworzymy w szklanej butelce, którą dla bezpieczeństwa położymy nad miseczką. Do szklanki przez lejek wlejemy gorącą wodę (tę czynność wykonuje nauczyciel). Tak aby szkło butelki się dobrze nagrzało należy przelewać wewnątrz wodę w taki sposób, aby dotarła ona do w każde miejsce butelki. Gdy butelka będzie już ciepła wodę należy odlać (pozostawiając jej 1/3 w butelce). Teraz na otwór butelki należy nałożyć kostkę lodu.
Zobaczmy się się dzieje: ciepła woda w butelce paruje do góry, tam natrafia na zimne powietrze – chłodzone przez kostkę lodu. Od razu po ułożeniu kostki będzie można obserwować, jak woda parująca z kostki tworzy delikatną mgłę wewnątrz butelki. Zimne powietrze jest ciężkie i opada w dół (można to zaobserwować podczas np. takiego eksperymentu). Niestety wytworzona mgła jest trudna do uchwycenia za pomocą aparatu jednak z pewnością będzie można ją zobaczyć samodzielnie przeprowadzając to proste doświadczenie.
Porównując ten (sztuczny) model do rzeczywistości należałoby go odwrócić. Wiosną – wtedy gdy dni są coraz cieplejsze a ziemia po nocy chłodna – wtedy rankami najczęściej pojawiają się mgły.
Zjawiska mgły pojawiają się najczęściej jesienią, można zapytać „ale dlaczego akurat jesienią?”… Przeprowadźmy doświadczenie jak zachowuje się woda w ziemi jesienią i wiosną. Zacznijmy od tego, że jesień to czas kiedy po ciepłym lecie ziemia jest nagrzana, a powietrze staje się chłodne (szczególnie rankami). Wiosną jest na odwrót – ziemia jest zimna, a powietrze staje się coraz cieplejsze. To jak zachowuje się woda gruntowa pokaże doświadczenie.
Do jego przeprowadzenia potrzebujemy dwóch przeźroczystych pojemników (wykorzystałem kieliszków – na zdjęciach), kostki lodu, dwie miseczki i gorącą wodę.
W pierwszym kieliszku stworzymy warunki podobne do tych które panują wiosną – przypomnę – chłodna ziemia i coraz cieplejsze powietrze – do kieliszka wsypiemy kilka kostek lodu, a na spodeczek wlejemy gorącą wodę. Co się dzieje?
Po chwili widać, że kieliszek zaparował (mgła), krople osadziły się na szklance kieliszka, a kostki lodu szybko się roztapiają. Nic zatem dziwnego, że jeśli wiosna przychodzi szybciej – Słońce świeci długo, śniegi szybciej topnieją, a rankami (po chłodnych jeszcze nocach) mamy dużo mgieł. Ciepło Słoneczne mimo, że jest go dużo to nie potrafi szybko nagrzać ziemi – Ziemia wolno się nagrzewa – co widać w półmisku – gorąca woda szybko staje się chłodna.
W drugim kieliszku stworzymy warunki podobne do tych, które panują jesienią – ciepła ziemia i chłodne powietrze – na dno kieliszka wlejemy gorącą wodę, a na półmisek położymy kostki lodu. Co się dzieje?
Najlepiej porównać te doświadczenia wykonując je równolegle obok siebie.
Demonstracja mgły. Mgła to zjawisko parowania wody. Można je dzieciom zademonstrować wykorzystując plastikowy, przeźroczysty pojemnik z piaskiem do którego wlejemy wodę i ustawimy na działanie promieni słonecznych. Pod wpływem nagrzania woda zacznie parować. Ponieważ para jest niewidoczna, warto zatrzymać ją np. przykrywając wcześniej pojemnik plastikową foliówką (widać to dobrze na doświadczeniu związanym z powstawaniem rosy).