Rozumienie przez dzieci sposobu działania odkurzacza (rysunki) po zajęciach z wykorzystaniem tego modelu

Temat: Model odkurzacza jako środek do poszerzenia wiedzy dzieci o urządzeniu


Użyte pomoce:

  • odkurzacz
  • rura wentylacyjna
  • wentylator kominowy
  • torba szmaciana

Założenie: Dzieci uczą się świata na podstawie obserwacji. Dostrzegają jak działają urządzenia, jak są wykorzystywane i do czego służą ich elementy. Obserwacja pozwala zgromadzić ogólne informacje o urządzeniu. Jednak może być niewystarczająca dla ustalenia co dzieje się w jego wnętrzu, szczególnie jeśli obudowa nie pozwala dotrzeć do wszystkich ważnych elementów urządzenia. Jednym ze sposobów poszerzania wiedzy dziecka na temat urządzeń jest tworzenie modelów zastępczych. Wystarczy się przyjrzeć aby zobaczyć, że skomplikowane urządzenia składają się z kilku mniejszych urządzeń. To właśnie one stanowią istotę urządzenia. Jednak obudowa utrudnia ich wyodrębnienie. Dlatego warto korzystać z zastępczych modelów, które pozwolą lepiej zrozumieć działanie skomplikowanego urządzenia. Takim urządzeniem może być odkurzacz. Celem badań było ustalenie jak dzieci wzbogacą swoje rysunki zaraz po zajęciach na temat odkurzacza.

Organizacja: przedszkole podwarszawskie, jedna grupa 5-latków, podczas realizacji zajęć na temat sprzątania. Ogólny przebieg zajęć:

  • Sytuacja problemowa (nauczyciel „przez przypadek” robi bałagan – rozsypuje papierki),
  • Uświadomienie problemu i rozmowa o sposobach jego rozwiązania (zbieranie, zmiatanie, odkurzanie),
  • Analiza budowy odkurzacza: zewnętrznej (rura, obudowa, koła, kabel, otwór powietrzny) i wewnętrznej (pojemnik na śmieci, otwory),
  • Skonstruowanie modelu odkurzacza (rura wentylacyjna, wentylator, torba materiałowa).

Po skończonych zajęciach dzieci namalowały „jak odkurzacz sprząta”. Oto przykładowe rysunku:


Cechy konstrukcji modelu urządzenia:

  • prosta budowa (niewielka ilość przedmiotów i ich złożoność), wyeliminowanie niepotrzebnych elementów urządzenia (tj. przycisk do wciągania kabla),
  • analogiczne materiały – użycie podobnych przedmiotów co w urządzeniu (im bardziej podobne tym łatwiej dziecku zrozumieć, że stworzony przez nas model jest podobny do tego urządzenia – transfer),
  • identyczna funkcja (jeśli tworzymy odkurzacz – pochłaniacz przedmiotów, to nie powinien on wydmuchiwać powietrza tj. wiatrak),
  • nieskomplikowane działanie (im prostsze tym bardziej zrozumiałe dla dzieci).

Aspekt bezpieczeństwa. Urządzenia tj. suszarka, mikser czy wiatrak, skrywają swą tajemnicę za ścianą obudowy. Wystarczy ją niekiedy uchylić, zajrzeć do środka by zrozumieć jak działa. Rozkręcanie urządzenia (szczególnie gdy podłączone jest do prądu) z pewnością nie powinno być domeną żadnego z dzieci. Dlatego też rozkręcanie może się odbywać tylko w obecności dorosłych.


Wnioski na temat wykorzystania urządzenia i modelu:

  • dzieci powinny mieć możliwość oglądać jak działa urządzenie (odkurzacz)
  • zobaczyć z jakich elementów zewnętrznych i wewnętrznych się składa (zastanowić się do czego one służą i jak się nimi należy posługiwać)
  • zobaczyć model analogiczny (z uproszczoną budową), który dorosły może rozłożyć na części
  • każdą z części modelu warto zademonstrować osobno (tj. rura, wentylator), aby dzieci mogły ustalić jakie ma właściwości w całym układzie
  • należy „przenieść” elementy modelu na urządzenie, np. pokazując gdzie znajduje się wentylator (z modelu) w odkurzaczu
  • pokazać jak działa model
  • pokazać podobieństwa w zjawiskach między modelem a urządzeniem (np. ssanie – odkurzacza i modelu)
  • pozwolić dzieciom zbudować własnoręcznie model
  • warto pozwolić dzieciom działać na urządzaniu (poodkurzać).