Badanie: sprzątanie – praca czy zabawa

Pomoce:

  • ścierki (dla każdego z dzieci)
  • kubełek z wodą
  • ścierka do podłogi (na wylaną wodę)

Założenie: Dzieci na co dzień obserwują pracę dorosłych, same również wykazują chęć do pracy. Szczególnie jeśli mogą współpracować z dorosłymi. W przedszkolu rzadko się zdarza by dzieciom pozwolono uczestniczyć w sprzątaniu. Same programy przedszkolne proponują realizację „sprzątania” przeważnie teoretycznie – dzieci poznają wiersz o sprzątaniu, zagadkę czy opowiadanie. Jednak, ani ścierki, ani odkurzacza nie dostają do rąk. Mogą jedynie na co dzień obserwować pracę dorosłych, przez których są wciąż obsługiwani. Jest to błędne działanie. Wynika oczywiście z obawy o bezpieczeństwo, jednak w moim rozumieniu założenie to powoduje paraliż edukacyjny, którego efektem jest nieprzyzwyczajenie dzieci do pracy, z czego efektem może być niewystarczające przygotowanie do życia oraz brak poczucia użyteczności. Celem badania miało być sprawdzenie jak dzieci się zachowują podczas pracy: jakie emocje przyświecają dzieciom w trakcie pracy i po jej wykonaniu (poczucie spełnienia), jakie nawiązują kontakty z innymi, jakie przejawiają zachowania (techniki sprzątania). Jednym słowem: czy praca przedszkolaków (tj sprzątanie) może być zabawą?


Ogólny przebieg zajęć: dzieci siedzą w kole. Nauczyciel zadaje pytania o sens sprzątania. Czym jest brud i jak wygląda. Następnie wykonuje doświadczenie: pokazuje dzieciom dwie czyste ścierki, moczy je i ponownie pokazuje aby dzieci mogły zobaczyć jakiego są koloru. Następnie jedną z nich przeciera blat parapetu, półek i szafy (zajęcia odbyły się w poniedziałek – po weekendzie, z prośbą by nikt nie sprzątał tej sali). Efekt był natychmiastowy, smugi czarnego koloru od razu można było zobaczyć na mokrej ścierce. Siedzące w kole dzieci kolejno przekazywały sobie brudną ścierkę, którą oglądały pod lupą. W między czasie nauczyciel prowadził rozmowę nt.: skąd pochodzi kurz, czy jest bezpieczny (bakterie i alergie), aż zakończyliśmy na sensie sprzątania. Pogadankę zakończyła praca: dzieci otrzymały ścierkę, którą kolejno zamaczały w kubełku z wodą, wyciskały, a następnie „sprzątały miejsca, w których uważały, że jest kurz” [„ten znajdzie najwięcej kurzu, kto będzie miał ciemniejszą szmatkę”]. W pracy dzieci uczestniczyła osoba, która na co dzień zajmuje się sprzątaniem. Zajęcia trwały półgodziny i trwały by dłużej z samej inicjatywy dzieci, gdyby nie ustalony plan dnia. Nauczyciel zakończył zajęcia podsumowaniem, w którym zaznaczył, że kurz ze sprzątania osiadł teraz na dłoniach dzieci, dlatego należy go umyć.

Rysunki dzieci przedstawiające co udało im się posprzątać (gdzie znalazły kurz):

zdjęcie zdjęcie
zdjęcie zdjęcie
zdjęcie zdjęcie
zdjęcie zdjęcie
zdjęcie zdjęcie


Wnioski (na podstawie obserwacji):

  • rozpoczęcie pracy wywołało pozytywny nastrój w całej grupie, który utrzymywał się przez cały okres zajęć (ok. 30 min.),
  • w trakcie wspólnej pracy [=współpracy] dzieci rozmawiały na temat sposobów wykonywanej pracy, wzajemnie zwracały sobie uwagę: gdzie kurz mógł się „schować”,
  • podpatrywały siebie nawzajem i powtarzały zaobserwowane czynności, obserwowały również pracę sprzątaczki, którą na co dzień obserwowały, a teraz mogły naśladować,
  • wspólnie też ustalili, że sala została „dobrze posprzątana” i „teraz można się bawić” (same znalazły dla siebie nagrodę za wykonaną czynność).